Top 9 Thói Quen Gây Hại Sức Khỏe Bạn Nên Từ Bỏ

Thói quen là những hành động được lặp đi lặp lại một cách vô thức, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta, bao gồm cả sức khỏe. Thói quen tốt giúp ta nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần, nhưng thói quen xấu lại là kẻ thù thầm lặng, bào mòn sức khỏe theo thời gian. Bài viết này sẽ điểm qua một số thói quen xấu thường gặp mà bạn nên từ bỏ để bảo vệ sức khỏe của bản thân.

Trùm chăn kín đầu khi ngủ

Vào những ngày mùa đông lạnh giá, trùm chăn kín đầu khi ngủ có vẻ như là một cách hiệu quả để giữ ấm cơ thể. Tuy nhiên, ẩn sau thói quen tưởng chừng vô hại này là những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe mà nhiều người không ngờ tới.

1. Hạn chế oxy, ảnh hưởng đến não bộ

Khi trùm kín đầu bằng chăn, không gian thở của bạn bị thu hẹp lại đáng kể. Điều này dẫn đến việc cơ thể không được cung cấp đủ oxy, đặc biệt là não bộ – cơ quan có nhu cầu oxy cao và dễ bị tổn thương. Hậu quả là bạn có thể gặp phải tình trạng khó thở, ngột ngạt, mệt mỏi, thậm chí là suy giảm trí nhớ sau khi ngủ dậy.

2. Tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ là một chứng bệnh nguy hiểm, có thể dẫn đến đột quỵ hoặc tử vong. Khi bạn trùm chăn kín đầu, lượng khí CO2 trong chăn sẽ tăng cao, làm giảm lượng oxy trong máu và dẫn đến nguy cơ ngưng thở khi ngủ cao hơn.

3. Gây bí bách, khó chịu

Việc trùm chăn kín đầu tạo ra một môi trường bí bách, nóng nực và ẩm ướt, khiến bạn cảm thấy khó chịu, ngứa ngáy và đổ mồ hôi nhiều. Điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và khiến bạn thức dậy nhiều lần trong đêm.

4. Gây hại cho da và tóc

Môi trường bí bách và ẩm ướt dưới chăn là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi và phát triển, dẫn đến các vấn đề về da như mụn nhọt, nấm da. Hơn nữa, việc ma sát giữa tóc và chăn khi bạn trùm kín đầu có thể gây ra gàu và rụng tóc.

5. Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn

Chăn là nơi tích tụ nhiều bụi bẩn, vi khuẩn và nấm mốc, đặc biệt là khi bạn không giặt chăn thường xuyên. Việc trùm kín đầu bằng chăn có thể khiến bạn hít phải những vi sinh vật này, dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp như ho, viêm họng, cảm cúm.

Lấy biên lai khi rút tiền ATM

Bạn có bao giờ lo lắng về tác hại sức khỏe từ việc tiếp xúc với hóa chất trên biên lai ATM? Tuy chỉ là những mảnh giấy nhỏ bé, chúng có thể tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn theo nhiều cách.

1. Hóa chất BPA nguy hiểm

Máy in biên lai ATM sử dụng một loại hóa chất gọi là Bisphenol A (BPA) để tạo ra hình ảnh và chữ viết. BPA được biết đến là một chất gây rối loạn nội tiết tố (EDC) có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con người theo nhiều cách.

2. Tác động đến hệ thống nội tiết

BPA có thể bắt chước estrogen, hormone sinh dục nữ, và gây ra sự mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm:

• Rối loạn chức năng sinh sản: Vô sinh, thai chết lưu, dậy thì sớm, u xơ tử cung, ung thư vú.
• Bệnh tim mạch: Tăng huyết áp, cholesterol cao, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Bệnh tiểu đường: Kháng insulin, béo phì.
• Bệnh lý tuyến giáp: Suy giáp, cường giáp.
• Mất trí nhớ: Suy giảm nhận thức, Alzheimer.

3. Nguy cơ ung thư

BPA được xếp vào nhóm 2B – có khả năng gây ung thư cho con người bởi Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC). Một số nghiên cứu cho thấy BPA có liên quan đến nguy cơ ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư buồng trứng.

4. Ảnh hưởng đến hệ thần kinh

BPA có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ ở trẻ em và thai nhi. Một số nghiên cứu cho thấy BPA có liên quan đến rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), tự kỷ và rối loạn lo âu.

5. Biện pháp phòng ngừa

Để giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm với BPA từ biên lai ATM, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc trực tiếp với biên lai ATM. Nếu cần thiết, hãy sử dụng găng tay hoặc khăn giấy để cầm.
• Rửa tay: Rửa tay kỹ sau khi chạm vào biên lai ATM.
• Lưu trữ: Giữ biên lai ATM trong một túi hoặc hộp kín để tránh tiếp xúc với da.
• Chọn ngân hàng không sử dụng BPA: Một số ngân hàng đang sử dụng hóa chất thay thế BPA trong máy in biên lai của họ.

Hãy cẩn trọng với những tờ biên lai ATM tưởng chừng vô hại. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản, bạn có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.

Thường xuyên buộc tóc đuôi ngựa

Mái tóc đuôi ngựa – kiểu tóc đơn giản, gọn gàng và năng động được nhiều chị em ưa chuộng. Tuy nhiên, ẩn sau vẻ đẹp thanh lịch ấy là những tác hại tiềm ẩn cho mái tóc và sức khỏe mà nhiều người không ngờ tới.

 

1. Hư tổn cho mái tóc

Buộc tóc quá chặt và khít trong thời gian dài có thể gây ra nhiều vấn đề cho mái tóc như:

• Tóc chẻ ngọn, gãy rụng: Lực kéo căng liên tục khiến tóc yếu dần, dễ gãy rụng và chẻ ngọn.
• Hói đầu: Buộc tóc quá chặt có thể gây tổn thương nang tóc, dẫn đến tình trạng rụng tóc nhiều và không mọc lại, tạo thành các mảng hói.
• Tóc yếu, mỏng: Lực căng từ dây buộc tóc cản trở quá trình lưu thông máu, khiến tóc thiếu hụt dưỡng chất, dẫn đến tình trạng tóc yếu, mỏng và xơ xác.

2. Ảnh hưởng đến sức khỏe

Ngoài tác hại cho mái tóc, buộc tóc đuôi ngựa quá chặt còn có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe như:

• Đau đầu: Lực căng từ tóc tác động lên da đầu và dây thần kinh, dẫn đến tình trạng đau đầu, căng tức, thậm chí là migrain.
• Mỏi cổ, vai gáy: Việc giữ đầu cao để buộc tóc đuôi ngựa trong thời gian dài có thể gây mỏi cổ, vai gáy và ảnh hưởng đến tư thế.
• Rối loạn giấc ngủ: Buộc tóc quá chặt có thể gây áp lực lên da đầu, ảnh hưởng đến lưu thông máu và dẫn đến rối loạn giấc ngủ.

3. Giải pháp:

Để bảo vệ mái tóc và sức khỏe, bạn nên lưu ý:

• Hạn chế buộc tóc quá chặt: Chỉ nên buộc tóc vừa đủ để giữ tóc gọn gàng, tránh kéo căng quá mức.
• Sử dụng dây buộc tóc mềm mại: Chọn dây buộc tóc bản to, chất liệu mềm mại để giảm áp lực lên da đầu và tóc.
• Thay đổi kiểu tóc thường xuyên: Tránh buộc tóc đuôi ngựa liên tục, thay đổi kiểu tóc để giảm áp lực lên tóc và da đầu.
• Thả tóc khi ở nhà: Giúp tóc được thư giãn và lưu thông máu tốt hơn.

Hãy chăm sóc mái tóc và sức khỏe của bản thân bằng cách thay đổi thói quen buộc tóc. Hãy chọn cho mình những kiểu tóc phù hợp và thoải mái để giữ mái tóc óng ả, khỏe mạnh và tránh những tác hại không mong muốn.

Dụi mắt liên tục bằng tay

Dụi mắt – hành động tưởng chừng vô hại lại là thói quen khó bỏ của nhiều người. Tuy nhiên, ẩn sau thói quen này là những nguy cơ tiềm ẩn cho đôi mắt mà bạn không thể xem nhẹ.

 

1. Tăng nguy cơ tổn thương và nhiễm trùng mắt

• Khi dụi mắt, tay bạn có thể vô tình mang theo vi khuẩn từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào mắt, gây ra các bệnh về mắt như: viêm giác mạc, viêm kết mạc, đau mắt đỏ…
• Việc dụi mạnh còn có thể khiến các vật lạ (như bụi bẩn, côn trùng) di chuyển vào sâu hơn trong mắt, làm trầy xước giác mạc, thậm chí là tổn thương thủy tinh thể.
• Dụi mắt thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ bong võng mạc, dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.

2. Gây tổn thương cho lông mi

Lực ma sát khi dụi mắt có thể khiến lông mi bị gãy rụng, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và khả năng bảo vệ mắt khỏi bụi bẩn.

3. Giải pháp thay thế

• Khi có vật lạ rơi vào mắt, thay vì dụi mắt, bạn nên rửa sạch mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước mắt nhân tạo.
• Nếu mắt ngứa hoặc khó chịu, bạn có thể chớp mắt liên tục để làm dịu mắt.
• Chườm ấm hoặc lạnh cũng là cách hiệu quả để giảm bớt các triệu chứng khó chịu cho mắt.
• Nếu tình trạng ngứa, khó chịu kéo dài hoặc có biểu hiện bất thường, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và điều
• trị kịp thời.

Hãy từ bỏ thói quen dụi mắt ngay hôm nay để bảo vệ đôi mắt sáng khỏe của bạn!

Sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều

Công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ khiến việc sử dụng máy tính và điện thoại trở nên phổ biến trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Tuy nhiên, ẩn sau sự tiện lợi này là những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe mà chúng ta không thể xem nhẹ.

 

1. Ảnh hưởng đến sức khỏe:

• Giảm thị lực: Việc nhìn màn hình liên tục trong thời gian dài khiến mắt phải điều tiết liên tục, dẫn đến mỏi mắt, khô mắt, và dần dần giảm thị lực.
• Hội chứng ống cổ tay: Việc sử dụng chuột và bàn phím trong thời gian dài có thể gây ra hội chứng ống cổ tay, dẫn đến tê bì, ngứa ran, và đau đớn ở cổ tay và bàn tay.
• Trầm cảm: Việc sử dụng mạng xã hội quá nhiều có thể dẫn đến so sánh bản thân với người khác, tạo áp lực và dẫn đến trầm cảm.
• Thoái hóa đốt sống cổ: Việc cúi đầu nhìn điện thoại trong thời gian dài có thể gây ra thoái hóa đốt sống cổ, dẫn đến đau mỏi vai gáy và cổ.
• Thiếu máu não: Việc sử dụng máy tính và điện thoại liên tục có thể khiến bạn ít vận động, dẫn đến thiếu máu não.

2. Giải pháp:

• Sắp xếp thời gian làm việc hợp lý: Hạn chế thời gian sử dụng máy tính và điện thoại, nghỉ ngơi sau mỗi 30 – 45 phút làm việc.
• Tạo không gian thư giãn: Sử dụng máy tính và điện thoại trong môi trường đầy đủ ánh sáng, có không gian xanh để thư giãn mắt.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp tăng cường lưu thông máu, giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Khám mắt định kỳ: Nếu bạn có vấn đề về mắt như cận thị, loạn thị, hãy khám mắt định kỳ để theo dõi tình trạng và có biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Hãy sử dụng máy tính và điện thoại một cách thông minh để bảo vệ sức khỏe của bản thân. Nâng cao nhận thức về tác hại của việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để đảm bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Sờ tay lên mặt

Bàn tay là bộ phận tiếp xúc với vô số vật dụng trong ngày, từ đồ dùng cá nhân đến bề mặt công cộng, nơi ẩn chứa vô số vi khuẩn. Thói quen tưởng chừng vô hại như đưa tay sờ lên mặt lại là “cánh cổng” mở đường cho vi khuẩn xâm nhập, gây ra nhiều vấn đề da liễu.

 

1. Nguy cơ tiềm ẩn từ việc sờ tay lên mặt

• Bít tắc lỗ chân lông: Vi khuẩn từ tay bám vào da mặt, kết hợp với bụi bẩn và bã nhờn sẽ làm bít tắc lỗ chân lông, dẫn đến hình thành mụn trứng cá.
• Lây lan vi khuẩn: Vi khuẩn từ tay có thể lây lan sang các vùng khác trên mặt, gây ra các bệnh da liễu như chàm, viêm da, nấm da,…
• Làm trầm trọng thêm tình trạng da: Nếu bạn đang gặp các vấn đề về da như mụn trứng cá, eczema, việc sờ tay lên mặt sẽ làm tình trạng thêm trầm trọng.

2. Giải pháp đơn giản để bảo vệ da mặt

• Hạn chế tối đa việc đưa tay sờ lên mặt: Luôn giữ cho bàn tay sạch sẽ bằng cách rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước.
• Thay đổi thói quen: Thay vì sờ tay lên mặt, hãy sử dụng khăn giấy hoặc bông tẩy trang để lau mồ hôi hoặc bụi bẩn.
• Tránh chống cằm: Việc chống cằm có thể tạo áp lực lên da mặt, dẫn đến hình thành nếp nhăn và chảy xệ da.

Hãy bảo vệ làn da của bạn bằng cách từ bỏ thói quen sờ tay lên mặt. Hãy nhớ rằng, bàn tay tuy nhỏ bé nhưng lại ẩn chứa vô số nguy cơ cho da mặt của bạn.

Đánh răng ngay sau khi ăn

Nhiều người cho rằng việc đánh răng ngay sau khi ăn sẽ giúp loại bỏ thức ăn thừa và vi khuẩn, bảo vệ sức khỏe răng miệng. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn đúng.

 

1. Tác hại của việc đánh răng ngay sau khi ăn

• Axit tấn công men răng: Thức ăn và đồ uống thường có tính axit. Việc đánh răng ngay sau khi ăn sẽ khiến axit bám chặt vào men răng, làm mòn men răng và gây ê buốt.
• Làm hỏng men răng: Lớp men răng mềm hơn sau khi ăn. Đánh răng ngay lúc này có thể làm mòn men răng, dẫn đến tình trạng răng yếu và dễ tổn thương.

2. Thời điểm lý tưởng để đánh răng sau khi ăn

• 30 phút sau khi ăn: Lượng axit trong thức ăn sẽ được trung hòa hoàn toàn sau khoảng 30 phút. Do đó, đây là thời điểm thích hợp để đánh răng mà không ảnh hưởng đến men răng.
• Súc miệng bằng nước muối: Trong lúc chờ đợi 30 phút, bạn có thể súc miệng bằng nước muối để loại bỏ thức ăn thừa và vi khuẩn.

Thường xuyên nhịn tiểu tiện, đại tiện

Nhiều người do tính chất công việc hoặc thói quen cá nhân mà thường xuyên nhịn tiểu tiện và đại tiện. Tuy nhiên, việc “nhịn” này tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe, thậm chí có thể dẫn đến ung thư.

 

1. Gây hại cho hệ bài tiết

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Nước tiểu chứa nhiều chất độc hại. Việc nhịn tiểu thường xuyên khiến nước tiểu ứ đọng trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Sỏi thận: Nước tiểu ứ đọng lâu ngày có thể kết tinh thành sỏi thận, gây đau đớn và ảnh hưởng đến chức năng thận.
• Suy giảm chức năng bàng quang: Việc nhịn tiểu thường xuyên khiến bàng quang phải hoạt động quá mức, dẫn đến suy giảm chức năng bàng quang.

2. Gây hại cho hệ tiêu hóa

• Táo bón: Phân ứ đọng trong ruột già do nhịn đại tiện thường xuyên sẽ khiến phân trở nên khô cứng, gây táo bón, khó chịu và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
• Trĩ: Táo bón mãn tính do nhịn đại tiện có thể dẫn đến bệnh trĩ, gây đau đớn và khó chịu.
• Ung thư đại trực tràng: Một số nghiên cứu cho thấy việc nhịn đại tiện thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.

Lời khuyên:

• Đi tiểu và đại tiện khi có nhu cầu: Không nên nhịn tiểu và đại tiện quá lâu. Khi có nhu cầu, hãy đi vệ sinh ngay.
  Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp cơ thể đào thải độc tố tốt hơn, giảm nguy cơ sỏi thận và nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Ăn nhiều chất xơ: Chất xơ giúp nhu động ruột hoạt động tốt hơn, ngăn ngừa táo bón.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa và hệ bài tiết.

Hãy thay đổi thói quen nhịn tiểu tiện và đại tiện để bảo vệ sức khỏe của bản thân. Hãy nhớ rằng, việc “nhịn” này có thể dẫn đến nhiều nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe, thậm chí là ung thư.

Nhịn hắt hơi

Hắt hơi là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ các tác nhân kích thích khỏi mũi và họng. Tuy nhiên, nhiều người có thói quen nhịn hắt hơi vì ngại ngùng hoặc lo lắng về tiếng ồn. Việc này tuy tưởng chừng vô hại nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe.

 

1. Tác hại của việc nhịn hắt hơi

• Tăng áp lực nội sọ: Khi nhịn hắt hơi, cơ hoành và các cơ ngực co lại đột ngột, tạo áp lực lên mắt, tai và xoang.
• Áp lực cao này có thể dẫn đến:
  • • Đau đầu: Nhức nhối, căng tức ở vùng trán, thái dương hoặc đỉnh đầu.
    • Tổn thương mạch máu: Mạch máu não bị chèn ép, ảnh hưởng đến lưu thông máu, dẫn đến nguy cơ đột quỵ.
    • Giảm thính lực: Áp lực cao tác động lên tai trong, gây ù tai, giảm thính lực tạm thời.
• Nhiễm trùng: Vi khuẩn và bụi bẩn không được đẩy ra khỏi cơ thể, dẫn đến nguy cơ viêm mũi, viêm xoang, thậm chí viêm tai giữa.
• Hại mắt: Áp lực cao có thể làm vỡ các mạch máu nhỏ trong mắt, gây xuất huyết kết mạc.

2. Lời khuyên

• Hắt hơi tự nhiên: Khi có nhu cầu hắt hơi, hãy để cơ thể diễn ra phản xạ này một cách tự nhiên.
• Che miệng và mũi: Dùng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng và mũi khi hắt hơi nhằm hạn chế lây lan vi khuẩn.
• Rửa tay: Sau khi hắt hơi, hãy rửa tay sạch với xà phòng và nước để loại bỏ vi khuẩn.

Hãy trân trọng những phản xạ tự nhiên của cơ thể, bao gồm cả hắt hơi. Đừng vì ngại ngùng hay lo lắng mà nhịn hắt hơi, bởi điều này có thể gây ra những hậu quả không mong muốn cho sức khỏe.

Một số các câu hỏi giúp bạn xác định, tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục thói quen xấu

1. Xác định thói quen xấu

Để xác định được thói quen xấu của bạn là gì thì có thể trả lời cho ít nhất 3 câu hỏi sau đây:

1. Bạn có thói quen xấu nào ảnh hưởng đến sức khỏe?
2. Thói quen đó xuất hiện từ bao giờ và thường xuyên như thế nào?
3. Mức độ ảnh hưởng của thói quen đó đến sức khỏe của bạn ra sao?

2. Tìm hiểu nguyên nhân

Với bất cứ vấn đề gì cũng vậy muốn giải quyết được nó cần tìm rõ nguyên nhân và thói quen xấu cũng không ngoại lệ. Vậy bạn đã biết nguyên nhân nào dẫn đến thói quen xấu của mình chưa và làm thế nào để xác định được nguyên nhân chuẩn xác? Trả lời ít nhất 3 câu hỏi say đây:

1. Tại sao bạn lại có thói quen xấu đó?
2. Có yếu tố nào tác động đến việc hình thành thói quen này?
3. Bạn có cảm xúc gì khi thực hiện thói quen đó?

3. Đánh giá tác hại

Cần có một cách đánh giá khách quan về các tác hại của thói quen xấu gây ra cho bạn, nguyên nhân cũng tìm ra rồi và giờ là đánh giá tác động của chúng.

1. Thói quen xấu đó gây ra những tác hại gì cho sức khỏe của bạn?
2. Nó ảnh hưởng như thế nào đến các khía cạnh khác trong cuộc sống?
3. Bạn có thể dự đoán những hậu quả lâu dài nếu tiếp tục duy trì thói quen này?

4. Lập kế hoạch thay đổi

Đã là thói quen xấu thì cần phải thay đổi bỏ đi hoặc thay bằng nó với một thói quen tốt mới, muốn được vậy cần phải có kế hoạch rõ ràng để thay đổi. Cùng lập kế hoạch và trả ời cho các câu hỏi sau.

1. Bạn muốn thay đổi thói quen xấu đó như thế nào?
2. Mục tiêu cụ thể và thực tế bạn muốn đạt được là gì?
3. Bạn sẽ thực hiện những bước nào để đạt được mục tiêu đó?

5. Theo dõi và đánh giá

Vậy qua hết tất cả các bước trên bạn cần review, đánh giá lại một lần nữa về các tác động của chúng. Và nếu có cải thiện cần đi tiếp và nếu có phần nào chưa đúng, chưa hợp lý thì chúng ta bắt đầu ngồi lại xem cải thiện thêm ở đâu, như thế nào:

• Bạn sử dụng phương pháp nào để theo dõi tiến trình thay đổi thói quen?
• Bạn có gặp khó khăn gì trong quá trình thay đổi?
• Bạn đã đạt được những thành công gì và cần điều chỉnh gì trong kế hoạch?

Hãy loại bỏ những thói quen xấu và thay thế bằng những thói quen tốt để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, kiên trì thực hiện mỗi ngày, bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt tích cực trong sức khỏe và tinh thần của bản thân.